Şirketler belli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra genellikle halka açılmak ya da daha doğru bir tabirle halka arz yoluna gitmek isterler. Halka arz; bir şirketin hisse senetlerinin yatırımcılara duyuru yaparak satılması ve böylece şirkete kaynak sağlanmasıdır. Bir şirketin hisseleri 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile yetkilendirilen Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) gözetimi ve kontrolünde, Borsa İstanbul A.Ş. (BIST) yönetimindeki borsalarda halka arz edilir. Tabi halka arzın belli başlı bazı kuralları ve aşamaları vardır. Bir şirket hisse senetlerini halka arz etmek ve şirket hisselerinin borsada işlem görmesini istiyorsa önce birtakım hazırlıklar yapmak ve sonrasında Borsa İstanbul’da hisselerinin işlem göreceğini resmi olarak duyurmak zorundadır.
Birincil Halka Arz ve İkincil Halka Arz Nedir?
Birincil halka arz ve ikincil halka arz olmak üzere iki tip halka arz vardır. Daha önce hiç halka açılmamış bir şirketin hisselerinin halka arz edilmesine birincil halka arz, önceden paylarını halka arz etmiş bir şirketin ikinci kere paylarını satışa açmalarına da ikincil halka arz denir. Şimdi önce halka arzın yapılma sebeplerine göz atalım.
Halka Açılmanın Şirketlere Faydası Nedir?
1) Finansman Kolaylığı ve Şirket Kredibilitesi Bir şirket hissesini primli fiyattan halka arz edince, diğer finansman yöntemlerine nazaran daha uygun maliyetli bir kaynak kullanmış olur.
Ayrıca bir şirketin hissesi borsada işlem görmeye başlayınca bu hisselerini teminat göstererek daha rahat kredi kullanma imkanına kavuşur.
2) Değer Yaratma
Şirketin hisse senetlerinin şeffaf bir ortamda arz ve talebe göre belirlenmesi şirketin değerinin de net olarak belirlenmesini sağlar.
3) Şirketin Bilinirliğinin Artması Halka arza hazırlık ve halka arz sürecinde şirketin bilgileri medya ve kamu kuruluşları aracılığıyla yerli ve yabancı yatırımcılara sürekli olarak iletilir. Bu şirketin faaliyetlerinin, sunduğu ürün ve hizmetlerin daha iyi tanınmasını sağlar. Halka arz işleminin ardından birçok şirket benzer iş kolundaki yerli veya yabancı başka şirketle işbirliğine ya da ortaklık yoluna gidebilmektedir.
4) Kurumsal Bir Yapıya Kavuşma Özellikle ülkemizde birçok şirket aile şirketi hüviyetinde olduğundan, bu şirketlerin ticari hayatları da aile fertlerinin şahsi hayatlarıyla yakından ilgili olmaktadır. Şirketlerin hisseleri borsada işlem görmeye başlayınca artık şirketin mali verileri düzenli olarak bağımsız kuruluşlarca denetlenmektedir. Bu tür denetimler sayesinde artık şirketler daha profesyonel bir yönetim anlayışına geçebilmektedirler.
5) Küreselleşme Borsada hisseleri işlem gören bir şirket artık yabancı bir ülkede de sermaye piyasası araçlarını kote ettirerek hisselerinin bu ülkelerin borsalarında işlem görmesini sağlayabilir ve böylece rahatlıkla yurtdışı piyasalara açılabilir.
Halka Arz İçin Ön Şartlar Nelerdir?
Bir şirketin hisselerini halka arz edebilmesi için bazı şartları karşılıyor olması gerekir. Sermaye Piyasası Kurulu’nun ilgili tebliğine göre paylarını halka arz edecek şirketin; 1) Mevcut sermayesinin tamamının ödenmiş olması,
2) Sermayesine başvuru tarihinden önceki iki yıl içinde, varlıkların gerçeğe uygun değere taşınması suretiyle oluşan değer artış fonları ve benzeri fonların eklenmemiş olması,
3) Şirketin başvuru tarihinden önceki iki yıl içinde anonim ortaklığa dönüşmüş olması durumunda; dönüşüm öncesi bilançoda yer alan öz kaynak kalemlerinin, dönüşüm sonrası ortaklığın açılış bilançosunda sermaye hesabı altında bir toplulaştırma yapılmadan, bilançoda ayrı kalemler olarak dönüşüm öncesi şirketin devamı olacak şekilde gösterilmiş olması ve söz konusu hususun tespitine ilişkin mali müşavir raporunun düzenlenmesi,
4) Şirketin halka arz izahnamesinde yer alacak en son tarihli finansal tablolarına göre Kurulun ilgili düzenlemelerinde tanımlanan ilişkili taraflarından olan ticari olmayan alacaklarının tüm alacaklar toplamına olan oranı yüzde yirmiyi veya aktif toplamına olan oranı yüzde onu geçmemesi (söz konusu oranlara uyum sağlamak amacıyla, ortakların mevcut paylarının satışından elde edilecek fonun ilişkili taraflardan olan alacakların tahsilinde kullanılmasının ve ortaklığın bu hükmün dolanılmasına yol açacak şekilde tekrar alacaklı hale getirilmemesinin ortaklık ve halka arz edenler tarafından taahhüt edilmesi) gerekir.
Halka Arz İşlemi İçin Yapılması Gereken Hazırlıklar Nelerdir?
1) Şirket İçi Halka Arz Biriminin Oluşturulması
Halka arz işlemi oldukça kapsamlı ve ayrıntılı bir süreç olduğundan daha işin başında bu konuyla ilgili şirket içinde bir ekip oluşturmak gerekir. Orta ve üst düzey yöneticilerden, finans ve halkla ilişkilerden sorumlu kişilerden oluşacak bu ekip, halka arz işlemi sürecince yapılacakların bir dökümünü çıkarmakla işe başlayabilir.
2) Aracı Kurumun Seçilmesi İkinci olarak Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş bir aracı kuruluşla aracılık sözleşmesi imzalanması gerekmektedir. Halka arzı tek bir aracı kurum da yürütebileceği gibi halka arz tutarı arttıkça birden fazla aracı kurumun içinde yer aldığı bir konsorsiyum da süreci yönetebilir.
3) Aracılık Yönteminin Belirlenmesi Aracı kurumlar, halka arzda aşağıdaki yöntemlerden birini kullanabilirler.
1)En İyi Gayret Aracılığı
2)Aracılık Yüklenimi
a)Bakiyeyi Yüklenim
b)Tümünü Yüklenim
4) Finansal Tabloların Hazırlanması ve Bağımsız Denetim Şirketinin Seçimi
Halka arz başvurusunda bulunan şirket, finansal tablolarını mevzuata uygun olarak hazırlamak ve yetkili bağımsız denetim şirketinin denetiminden geçmekle mükelleftir. Bu sebeple hisselerini halka arz edecek şirket Sermaye Piyasaları Kurulu tarafından yetkilendirilmiş bir bağımsız denetim şirketiyle denetim sözleşmesi imzalamalıdır.
5) Genel Kurul Kararının Alınması ve Esas Sözleşmenin Değiştirilmesi
Halka açılacak şirket, esas sözleşmesinde sermaye piyasası mevzuatı açısından yapılması gereken değişiklikler için hazırladığı tadil tasarılarını Sermaye Piyasası Kurulu’na sunar.
Şirket esas sözleşmesinde borsada işlem görecek payların devir ve tedavülünü kısıtlayıcı, ortakların haklarını kullanmalarını engelleyici hükümler söz konusu ise bu hükümlerin esas sözleşmeden çıkarılması,
Esas sözleşmenin diğer hükümlerinin de Sermaye Piyasası Kurulu mevzuatına uygun hale getirilmesi,
Sermaye artırımı yoluyla halka arz yapılması durumunda Türk Ticaret Kanunu hükümleri dâhilinde şirket genel kurulunca sermayenin artırılmasına ve yeni pay alma haklarının sınırlandırılmasına ilişkin karar alınması,
gibi düzenlemeler yapılarak yeni esas sözleşmenin SPK tarafından onaylanması, ardından değişikliklerin ilk genel kurulda onaylatılarak Ticaret Sicilinde ilan edilmesi gerekir.
6) Fiyat Belirleme Aşaması
Halka arz fiyatının belirlenmesi bu sürecin en önemli aşamasıdır ve bu aşama hem şirketin kendisine hem de şirket dışı faktörlere bağlıdır. Halka arz fiyatının gerçekçi bir şekilde belirlenmesi hem başarılı bir halka arz için hem de bundan böyle borsada işlem görmeye başlayan hissenin başarılı bir performans göstermesi için çok önemlidir. Halka arz fiyatı aracı kurum ve şirket tarafından belirlenir. Borsa İstanbul’un ya da Sermaye Piyasası Kurulu’nun bu fiyata herhangi bir müdahalesi söz konusu değildir.
7) Halka Arz İçin Gereken Belgelerin Hazırlanması
Halka arz başvurusunda gerekli belgeler Borsa İstanbul Kotasyon Yönetmeliği'nin ilgili maddesinde düzenlenmiştir. Gereken belgeler genel bir formata göre hazırlansa da şirketin ve faaliyette bulunduğu sektörün durumuna göre zaman zaman farklılaştırılabilmekte ve yapılan incelemeler sırasında gerekli görülürse daha başka belgeler de istenebilmektedir.
Halka Arz Süreci Nasıl İşler?
Şirket tüm ön şartları karşılıyorsa ve gereken hazırlıkları da yapmışsa artık halka arz sürecine başlanabilir.
1) Sermaye Piyasası Kurulu ve Borsa İstanbul’a Başvuru
Gerekli tüm evraklar hazırlandıktan sonra Sermaye Piyasası Kurulu’na Borsa İstanbul’a aynı anda başvurulur. Bu aşamada mümkün olduğunca çok yatırımcıyı çekebilmek için tanıtım faaliyetlerine de başlanması gerekir.
2) Borsa İstanbul ve SPK Uzmanları Tarafından Şirketin İncelenmesi
Başvurudaki tüm evraklar tamamlanmışsa artık ilgili uzmanlar şirket merkezini ve üretim tesislerini yerinde incelemeye gelirler. Bu aşamada şirketin birçok finansal ve finansal olmayan verileri inceleme altına alınır.
3) Merkezi Kayıt Kuruluşuna Müracaat
Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kaydileştirilmesine karar verilmiş sermaye piyasası araçları Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK)’na kayıt ettirilir. Burası kaydileştirilen sermaye piyasası araçlarını hak sahibi bazında kayıt altına alır. Takasbank müracaatını takiben halka arz edilecek payların, MKK nezdinde kayden oluşturulması ve halka arzın tamamlanması ile birlikte halka arzdan pay alan yatırımcıların MKK nezdindeki hesaplarına bu payların aktarılması için şirketin MKK’ya üye olması gerekmektedir. Ayrıca şeffaflık ilkesi gereği hisseleri halka arz edilen şirketler mali tablolarını ve özel durum açıklamalarını da MKK’nın işlettiği Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP)’nda yayınlamak mecburiyetindedir. Bu sebeple KAP üyeliğine de başvurulması zorunludur.
4) Borsa İstanbul Tarafından Şirketin İşlem Göreceği Pazarın Belirlenmesi
Hisselerinin Borsa İstanbul’da işlem görmesi için başvuran bir şirketin hisseleri Borsa İstanbul tarafından belirlenecek Borsa İstanbul Pay Piyasası pazarlarından birinde işlem görür.
Bu pazarlar şunlardır;
* Yıldız Pazar * Ana Pazar * Gelişen İşletmeler Pazarı * Kollektif Yatırım Ürünleri ve Yapılandırılmış Ürünler Pazarı * Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı
5) Kurul Tarafından İzahnamenin Onayı
SPK, başvuruyu izahnamede mevzuatta öngörülen bilgilerin yer alıp almadığını dikkate alarak inceler ve uygun görülen izahname hisselerinin halka arzının gerçekleştirilebilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu tarafından onaylanır.
6) Hisselerin Halka Arzı ve Satış Sonuçlarının Bildirilmesi
Şirket hisseleri halka arz izahnamesinde veya tasarruf sahiplerine satış duyurusunda belirlenen tarihler ve esaslar çerçevesinde, düzenlemelere uygun şekilde halka arz edilir. Satış işleminin ardından aracı kuruluş, halka arza ilişkin satış sonuçlarını KAP’ta ilan ederek Borsa İstanbul ve SPK’ya bildirir.
7) Borsa Kotuna Alınma ve İşlem Görmeye Başlama
Borsa İstanbul yönetiminin halka arz satış sonuçlarını değerlendirmesinin ardından şirket hisseleri KAP’ta yapılacak duyuruyu izleyen 2. iş günü işlem görmeye başlar. İşlem başladığı gün şirketin talebine bağlı olarak Borsa İstanbul’da bir gong töreni de düzenlenebilir.
Tara Danışmanlık Olarak Sizin İçin Bu Süreçte Neler Yapabiliriz?
1) Şirketinizin mali yapısını inceleyerek halka arzın sizin için doğru karar olup olmadığını ve halka arz için doğru zaman ve stratejiyi belirleyebiliriz. 2) Bu süreçlerle ilgili henüz yeterli tecrübesi olmayan şirket yöneticilerinize destek olabilir ve sizi bu dönemde doğru yönlendirebiliriz. 3) Halka arzda aracı kurum seçiminin ne kadar önemli olduğunu dikkate alarak, sektörde şirketinize uygun aracı kuruma karar vermenize yardımcı olabiliriz.
4) Aracı kurumlar ve kurumsal potansiyel alıcılara satış, pazarlama ve tanıtım konularında destek verebiliriz.
5) Talep toplama aşamasında mevcut konjonktürü göz önünde bulundurarak satış için doğru fiyatın ve promosyon koşullarının belirlenmesinde rol oynayabiliriz. 6) Başından sonuna tüm halka arz sürecinde şirketinize refakat ederek ilerisi için sağlıklı bir şirket yapısına kavuşmanızı sağlayabiliriz.
7) Halka açılma ve sonrasında kurumsal yönetim ilkelerine uyum ve kamu kurumları ile ilişkileri yürütebiliriz.
Comments